पुस्तक परिचय : Em and The Big Hoom (Jerry Pinto)


Lockdown book #2


जेरी पिंटो हे पत्रकार म्हणून ठाऊक होते, पण त्यांनी कादंबरीलेखनही केलंय हे किंडलमुळे समजलं.

'एम अँड द बिग हूम' ही त्यांची कादंबरी म्हणजे त्यांच्या मनोविकारग्रस्त आईची कथा आहे. त्यांच्या आईच्या या विकारांचा स्पॅन खूप मोठा होता. विनाकारण बडबड, फकाफका बिड्या पिणं, गोड खाण्याला धरबंध नसणं (एका चहाच्या कपात ६-७ चमचे साखर) ते नर्वस ब्रेकडाऊन, हॅलुसिनेशन्स, डिप्रेशन अटॅक्स, घरातच आत्महत्येचे अनेकवेळा प्रयत्न, त्यातले काही गंभीर - इथपर्यंत सर्व प्रकारांना त्या कुटुंबाने तोंड दिलं.

जेरी पिंटो आणि त्यांची सख्खी मोठी बहीण दोघांनी आपल्या आईशी मारलेल्या गप्पांमधून प्रामुख्याने सर्व कथा समोर येते. त्यांची आई गप्पीष्ट होती, मोकळ्याढाकळ्या स्वभावाची होती, सेक्ससारख्या अवघड विषयांवरही ती आपल्या मुलांशी खुला संवाद साधायची. त्यांच्या गप्पा आणि लेखकाचं प्रथमपुरूषी निवेदन - या सगळ्यावर आईच्या विकारांचं मळभ आहे, तरी भाषा खुसखुशीत आहे.


Add caption

Em - म्हणजे मुलांनी आपल्या आईचं ठेवलेलं लाडकं नाव. पुस्तकात आईचं नाव 'इमेल्डा' आहे. बोलता बोलता आईनं काही बेधडक किंवा अचाट विधान केलं की मुलं तिला 'Em!' असं म्हणतात. (आई! काय बोलतेयस तू हे! - अशा अर्थाने).
The Big Hoom - म्हणजे त्यांचे वडील. ते काहीसे अबोल, पण कुटुंबाचा आधार असलेले, कणखर, मुलांनी काही सांगितलं किंवा विचारलं की 'हुं...' असा हुंकार देणारे, म्हणून मुलांनी त्यांचं नाव असं ठेवलेलं असतं. (पुस्तकात त्यांचं नाव ऑगस्टिन).

इमेल्डा आणि ऑगस्टिन यांची बालपणीची पार्श्वभूमी पुस्तकात थोडक्यात आणि तुकड्यातुकड्यात येते. मग मुंबईतलं त्यांचं प्रेमप्रकरण (तब्बल १० वर्षं), घरच्यांच्या संमतीने लग्न, मुलांचा जन्म. त्याच्याच आगेमागे इमेल्डाच्या मनोविकारांची सुरूवात होते. अमेरिकन कौन्सुलेटमधली नोकरी तिला सोडावी लागते. आर्थिक आघाडीवर कुटुंबाची परिस्थिती खाऊनपिऊन जेमतेम सुखी अशी असते. ४००-४५० स्क्वे.फुटांचं घर असतं. 
या सगळ्यात हे कुटुंब मानसिक पातळीवर कसं भरडून निघतं, तरी चौघांचा एकमेकांना किती खंबीर आधार असतो, याचे बारीकसारीक तपशील निवेदनातून वाचकांनी जाणून घ्यायचे आहेत आणि ते हेलपाटून टाकणारे आहेत.

पन्नाशीनंतर कधीतरी इमेल्डाचा नैसर्गिक मृत्यू होतो. तेव्हा मुलं विशीत असतात. मृत्यू, त्यानंतरचे १-२ दिवस यांच्या वर्णनावर कादंबरी संपते. ते वर्णन खूप अंतर्मुख करणारं आहे. खूप साधं तरी सुंदर आहे.

कुटुंबावर काय प्रसंग ओढवला, आईचा विकार किती भयानक होता, याबद्दल कुठेही गळा न काढता कुटुंबपद्धतीची, निकटच्या नातेसंबंधांची खणखणीत बैठक स्पष्ट करणारं, साधीसोपी, पण पकड घेणारी भाषा असलेलं, विषय गंभीर असला तरी आवर्जून वाचावं असं पुस्तक आहे.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

इट्स टाइम फॉर आफ्रिका - १

Image
  पूर्वतयारी दक्षिण आफ्रिकेला जाण्याचं अनेक वर्षांपासून मनात होतं. २०१७ साली न्यूझीलंडला गेलो तेव्हाही आधी द.आ.च मनात होतं. पण त्याच्या आदल्या वर्षीच केपटाऊनमधल्या पाण्याच्या दुर्भिक्षाच्या बातम्या वाचल्या होत्या. त्यामुळे तेव्हा ते लांबणीवर टाकलं गेलं, ते यंदा प्रत्यक्षात आलं. सुरुवात प्लॅनिंगपासून करतेय, कारण आतापर्यंतच्या आमच्या टूर्समध्ये द.आ.चं प्लॅनिंग मला सर्वात चॅलेंजिंग वाटलं आहे. द.आ. म्हटल्यावर पहिल्यापासून माझ्या डोक्यात केप टाऊन आणि क्रूगर नॅशनल पार्क ही जोडी फिट्ट बसलेली होती. ती माझी चूक होती. नकाशा पाहिला तर कळतं, की केप टाऊन आणि क्रूगर जवळपास diagonally opposite आहेत आणि त्यांच्यातलं अंतर भरपूर आहे. (क्रूगर आसाम-अरुणाचल मानलं तर केप टाऊन गोवा आहे.) क्रूगर नॅशनल पार्क हे आफ्रिकेतल्या महत्त्वाच्या नॅशनल पार्कपैकी एक. क्रूगरला जवळचं मोठं शहर म्हणजे जो’बर्ग किंवा प्रिटोरिया. भारतातून जो’बर्गला रोज फ्लाइटस आहेत. शिवाय जो’बर्ग हे राजधानीचं शहर. त्यामुळे पहिला प्लॅन ठरला- मुंबई-जो’बर्ग, तिथून क्रूगर. पहिले प्लॅन्स थोड्याच दिवसांत मान टाकतात. हा प्लॅनही आठवड्...
Read more

इट्स टाइम फॉर आफ्रिका - २

Image
  इट्स टाइम फॉर आफ्रिका - १   गार्डन रूट – दगडधोंडे, डोंगर-कपारी : १ पहिल्या भागात टूर प्लॅन लिहिला. पण पुढचे लेख त्या क्रमानुसार नाहीत. किंबहुना प्रत्येक ठिकाणासाठी एक लेख अशी विभागणी मला करताच येणार नाही. त्याचं एक कारण- गार्डन रूटची geology. दुसरं कारण- तिथे आम्ही केलेले nature trails, walking/hiking trails. आणि तिसरं कारण तिथला flora-n-fauna. आणि या सगळ्यांचं समुद्रासोबतचं अद्वैत! मी ना geology ची अभ्यासक आहे, ना botanist आहे. पण या सगळ्या गोष्टींचा एकजिनसीपणा, परस्परावलंबित्व, एकमेकांना धरून राहणे, तिथे ठिकठिकाणी इतकं विलक्षणरीत्या जाणवत होतं, की बस्स! त्यामुळे random क्रमाने लिहिणार आहे. सर्वात पहिला फोकस दगडधोंडे, rock structures यांच्यावर. नैसर्गिक खडकांबद्दल मला लहानपणापासून आकर्षण आहे. मोठाले फत्थर, शिळा, दगडधोंडे ते लहान गोटे, खडे सगळ्याबद्दल. बरं, महाराष्ट्रात, सह्याद्रीच्या परिसरात राहणार्‍यांना मोठाले डोंगरकडे, शिळा वगैरेंचं नाविन्य असायचं कारण नाही. तरीही गार्डन रूटवरच्या डोंगरकड्यांनी, फत्थरांनी असं काही थक्क करून सोडलं की विशेषणं कमी पडावीत. आत्ता ...
Read more

इट्स टाइम फॉर आफ्रिका - ३

Image
  गार्डन रूट – दगडधोंडे, डोंगर-कपारी : २ टूरचा नववा दिवस. हर्मानसचं सरप्राइज पॅकेज बॅगेत बांधून आम्ही Knysna ला पोहोचलो होतो. (उच्चार : नाय्ज्ना, ‘ज’ जहाजातला). हर्मानस ते नाय्ज्ना अंतर बरंच आहे. इतका कार प्रवास करण्याऐवजी आम्ही एक पर्याय शोधला. हर्मानसहून कॅबने उलटं केप टाऊनला आलो. (तास दीड तास प्रवास). केप टाऊनहून विमानाने George ला गेलो. (एक तास). जॉर्जहून कारने नाय्ज्नाला गेलो. (अर्धा तास). motion sickness वाल्यांना असे उलटे घास घ्यावे लागतात. असो. तर, नाय्ज्ना. हे एक टुमदार टाऊन आहे. नाय्ज्नात दुपारी १-२ वाजता पोहोचलो. रिपरिप पाऊस आणि प्रचंड गारठा होता. टाऊनचा काही रहिवासी भाग उंचावर वसलेला आहे. हे नुसतं टेकाड किंवा चढ नाही. याला तिथे ‘नाय्ज्ना हेड’ असं नाव आहे. तिथे अशी दोन हेड्स आहेत- east head आणि west head. दोन्हींच्या मधून नाय्ज्ना नदी समुद्राला मिळते. आमचा मुक्काम east head च्या अगदी हेडवरच्या एका गेस्ट हाऊसमध्ये होता. (टूरमध्ये आम्ही बहुतेक ठिकाणी मोठी घरं converted into guest houses अशा ठिकाणी राहिलो. सगळीच घरं छान होती. आणि मुळात ‘घरं’ असल्यामुळे खोल्यां...
Read more