इंद्रधनुष्य

उचकलेली बॅग, हे शब्द ऐकल्यावर डोळ्यासमोर काय उभं राहतं?आपण प्रवासाला निघताना बॅगेत छान, व्यवस्थित इस्त्रीचे कपडे भरतो; इतर सामान भरतो. प्रवास पुढे पुढे सरकतो तसतशा कपड्यांच्या घड्या मोडतात. वापरलेले कपडे, सामान जमेल तसं परत भरलं जातं. बॅगेचा व्यवस्थितपणा हळूहळू नाहीसा होत जातो. घरी परतून बॅग उघडली की ती जवळपास उचकलेलीच असते. पण तीच आपल्या प्रवासाची गोष्टही सांगत असते. आता आणखी एक कल्पना करून बघा- एक सताड उघडी सूटकेस. आत दिसतंय बाँबहल्ल्यात उद्ध्वस्त झालेलं एक घर. घराचा दर्शनी भाग पुरता विस्कटलेला. भिंती मोडून पडलेल्या, आतल्या सळ्या अस्ताव्यस्त बाहेर आलेल्या. खोल्यांमधल्या वस्तू कालपर्यंत अगदी व्यवस्थित, नीटनेटक्या असाव्यात; आता त्या स्फोटामुळे धुरकट झालेल्या, अवकळा आलेल्या. अगदी आता-आतापर्यंत त्या खोल्यांमध्ये माणसांचा वावर असावा; पण आता ते घर उजाड, भकास, सुनसान झालंय. हिंसेचं असं उघडंवाघडं रूप पाहून ती सूटकेस पटकन बंद करून टाकाविशी वाटते. पण ते शक्य नाहीये. आणि ही एकच सूटकेस नाही, अशा ओळीने नऊ सूटकेसेस विध्वंस घेऊन समोर उभ्या ठाकल्या आहेत...
हे आहे ‘अनपॅक्ड: रेफ्युजी बॅगेज’, एक मल्टि…

Lockdown book #7
या पुस्तकाचं एका ओळीत वर्णन करायचं तर ’नव्या युगाचं, नव्या पिढीचं, वेगळंच झकास पुस्तक’ !पण मग नव्या पिढीच्या या पुस्तकाच्या शीर्षकात एक bookstore कसं काय? तर, इंटरनेटी तंत्रज्ञान आणि प्राचीन छापिल पुस्तकं यांचे ऐसपैस चौपदरी रस्ते या पुस्तकाच्या चौकात एकत्र येतात. तिथे आपण वाचक उभे असतो, सुरक्षितपणे, traffic island च्या आत... या रस्त्यांवरून आपल्या दिशेनं येतात पुस्तकांच्या जगतात रमलेले, त्यापल्याड पाहू न शकणारे पन्नाशी आणि त्यापुढचे ’अंकल-आँटी-आजोबा’ वयाचे लोक आणि तंत्रज्ञानात मुरलेले, सिलिकॉन व्हॅलीत जमेल त्या प्रकारे घाम गाळणारे, इंटरनेटी जगतात व्यवसायाच्या नवनव्या वाटा शोधणारे तरुण तंत्रज्ञ... ते चौकात वाचकांसमोर ज्या प्रकारे एकमेकांना भेटतात, एकमेकांच्या जगतात प्रवेश करतात, आणि मग जी काही मजा घडते, ते म्हणजे हे पुस्तक.
Mr Penumbra च्या या पुस्तकाच्या दुकानाच्या माध्यमातून एका ५०० वर्षं जुन्या कोड्याचा अर्थ लावण्याचा प्रयत्न सुरू असतो. ते कोडं एका तितक्याच जुन्या पुस्तकात सांकेतिक स्वरूपात लिहिलेलं असतं. ते कोडं सुटण्यासाठी हे पुस्तकांचं दुकान २४ तास चालू ठेवणे आवश्य…

Lockdown book #6
असं प्रथमच झालं, की unputdownable, heart-stopping thriller म्हणून वाचायला घेतलेलं पुस्तक अखेर जरा सपकच निघालं.
अमेरिकेतल्या एका छोट्याशा गावातली एक तरुण मुलगी बेपत्ता होते, बराच तपास करून पोलिसांना तिच्याबद्दल कोणतेही धागेदोरे सापडत नसतात. आणि मग एक दिवस आणखी मुलगी अचानक सापडते, जी हरवलेली आहे हेच कुणाला माहिती नसतं,
कादंबरीची पोलिस नायिका एका अपघातातून कशीबशी वाचते, त्याच अपघातात तिला त्या गुन्ह्याचा एक धागा गवसतो, (तो धागा अंतिमतः फारच far-fetched वाटला मला.) त्यावेळी ती वेगळ्या कारणाने suspended असते. पण ती स्वतःच स्वतः गुपचूप तपास सुरू करते... मग प्रत्येक महत्त्वाचा धागा तिच्याच हाती लागत जातो... आणि शेवटी वाचकांसमोर आयतं ताट वाढलं जातं.
यातला गुन्हा, गुन्ह्याची पद्धत heart-stopping आहे खरी, पण narration त्या तोडीचं नाही. Plot थरारक आहे, पण गुन्ह्याची उकल करतानाचे निवेदनातले खेळ तसे नाहीत;
फार अपेक्षा ठेवून हे thriller वाचायला घेतलं होतं... पण चालायचंच !

Lockdown book #5
१९९० च्या दशकाच्या अखेरीस कात टाकू पाहणारं मुंबई शहर आणि त्या पार्श्वभूमीवरची माटुंग्यातल्या एका जुन्या इमारतीची कथा - असं साधारण synopsis वाचून हे पुस्तक घ्यावंसं वाटलं.
इमारत खूप जुनी झाली आहे, तिथल्या भाडेकरूंना बाहेर काढून त्याजागी काहीतरी चकाचक टोलेजंग उभं करण्याचा मालकाचा डाव आहे. त्याविरोधात भाडेकरू एकत्र येऊन काही एक धोरण ठरवण्याचं बघतायत. त्यांच्यात मतभेद आहेत, गटबाजी आहे... इमारतीचं भवितव्य काय असेल या प्रश्नाच्या पार्श्वभूमीवर एक प्रेमकथा, एक प्रेमाचा त्रिकोण, तेव्हाच्या मुंबईतली तरुणाई, त्यांच्या बालपणीच्या आठवणी, जागतिकीकरणाचे छोटे छोटे पैलू, मुंबईसारख्या शहराची त्यामुळे होणारी घुसळण... अशी ही कादंबरी आहे.
बाबरी घटना, जातीय दंगली, बॉम्बस्फोट हे सर्व झेलून जागतिकीकरणाला सामोरी जाणारी मुंबई- मराठी मध्यमवर्गीय नायिकेच्या दृष्टीकोनातून मांडलेली- पुस्तकात छान उतरली आहे. मुंबईवर प्रेम असणार्‍यां वाचकांना ते बारीकसारीक सगळं टिपायला आवडेल.
कथानकात इमारतीचं रूपक माझ्या अपेक्षेपेक्षा अगदीच थोडं वापरलं आहे. प्रेमाच्या त्रिकोणावर जास्त भर आहे. कदाचित लेखिकेला तसंच अ…

Lockdown book #4


पुस्तक वाचून पूर्ण झाल्यावर पहिली प्रतिक्रिया - Mixed feelings!

नक्षलवादी चळवळीबद्दल माझ्यासारख्यांना पेपरमध्ये वगैरे वाचून तेवढं माहिती असतं. आदिवासी भागात, जंगलात त्यांची चळवळ, सुरक्षा दलांवरचे हल्ले, यांच्या त्या-त्या वेळच्या बातम्या मागे पडल्या की तो विषय शहरी विचारांच्या परिघाबाहेर जातो; पुन्हा तशी काही घटना घडेपर्यंत...

हे पुस्तक (परत एकदा, माझ्यासारख्यांना) त्यापलिकडे नेतं. लेखक राहुल पंडिता या पुस्तकाची पूर्वतयारी म्हणून नक्षलवाद्यांच्या दलाबरोबर जंगलात राहिले. त्याशिवाय त्यांनी काही मोठ्या माओवादी नेत्यांच्या मुलाखती घेतल्या.

नक्षलवादी, खरंतर माओवादी चळवळीचा (दोन्हींत नेमका काय फरक आहे ते पुस्तकात सुरुवातीला सांगितलं आहे) इतिहास, कार्यपद्धती, देशाच्या वेगवेगळ्या भागांतला त्यांचा प्रभाव, राजकीय नेत्यांची या प्रश्नावरची भूमिका, त्या चळवळीत वेळोवेळी उदयाला आलेले नेते, शक्य तिथे त्या नेत्यांची पार्श्वभूमी, अशी सगळी माहितीची भरपूर जंत्री पुस्तकात येते. या चळवळीची माहिती देणं हाच पुस्तकाचा मुख्य उद्देश आहे.

एक-दोन ठिकाणी असा माहितीपर मजकूर जरा कंटाळवाणा …

Lockdown book #3
कारण अधूनमधून काही classics वाचायची असतात!
आजकालच्या thrillersशी या पुस्तकाची तुलना करता कामा नये. विषय, मांडणी, भाषा सगळ्यांतच खूपच फरक पडला आहे...
पण १९३९ साली आलेलं पुस्तक आजही वाचावंसं वाटत असेल, त्यात तुम्ही गुंगून जात असाल, वाचत असताना अचानक फोन वाजल्यावर तुम्हाला दचकायला झालं असेल...
त्यातली ती कविता तुम्हाला haunting वाटत असेल... खुन्याचं motive अंगावर काटा आणणारं वाटत असेल, त्यामागचं तर्कशास्त्र वाचून तोंडात बोटं घालाविशी वाटली असतील... 
तर मधला सत्तर-एक वर्षांचा कालावधी ही एक दुय्यम बाब ठरते. 
म्हणूनच, अधूनमधून अशी classics वाचायची असतात!