Posts

पुस्तक परिचय : The Far Field (Madhuri Vijay)

Image
 बंगलोरमध्ये राहणारी तरुण नायिका. दक्षिण भारतीय. तिचं कुटुंब आधुनिक विचारांचं आहे. कुटुंब म्हणजे आता फक्त वडील. आईने सहा वर्षांपूर्वी आत्महत्या केलेली. आई मानसिक रुग्ण असते. त्यापायी अधूनमधून तिचं वागणं कधी अति मनस्वी, तर कधी पार तर्‍हेवाईक होत असतं. एरवी हे इतर चारचौघांसारखंच कुटुंब. सुट्ट्यांमध्ये ट्रिपला जाणारं, घरी पार्ट्या आयोजित करणारं, मित्रमंडळींना जेवायला बोलावणारं. सगळ्यात आईचाच पुढाकार. पण या पार्ट्या, ट्रिप्स सुरळीतपणे पूर्ण होतीलच याची शाश्वती नाही, त्याला कारणही आईचा आजार. वडील आणि मुलीला त्याची कल्पना असते. दोघं शक्यतो आईला सांभाळून घेण्याचा प्रयत्न करत असतात. मात्र, आईचा आजार आणि त्यांची कौटुंबिक वीण हे कादंबरीचं मुख्य कथानक नाही. या गोष्टी नायिकेच्या बालपणीच्या फ्लॅशबॅकमधून आपल्याला समजतात. मुख्य कथानक आहे ते Far Field, म्हणजे काश्मिर खोर्‍यातलं. नायिकेच्या लहानपणी त्यांच्या घरी एकदा काश्मिरी गालिचे, हस्तकला वस्तू वगैरे विकणारा एक विक्रेता येतो- बशीर अहमद. आईची बशीरशी ओळख वाढते. दुपारच्या वेळी तो दारावर आला की आई त्याला घरात घ्यायला लागते. त्याच्याशी ता
Post a Comment
Read more

प्रागची जादू, स्ट्रीट म्युझिक वगैरे

Image
 प्रागमधला तिसरा दिवस. सकाळपासून म्हटलं तर randomly भटकत होतो. Letna Park च्या टेकडीवरून खाली उतरलो, समोर आलेला नदीपूल पार केला आणि Old Town Square ची दिशा धरली. या चौकाला ५००-६०० वर्षांचा इतिहास आहे. त्या काळाच्या मानानं हा चौक GRAND आहे. चौकाच्या भोवती अनेक बारीकसारीक रस्ते, चिंचोळ्या गल्ल्या आहेत. अशाच एका उपरस्त्यावरून आम्ही चौकाच्या तोंडाशी पोचलो. भरपूर गर्दी, वर्दळ, गजबज होती. अचानक उजव्या हाताला रस्त्याच्या कडेला एक वादक वाटणारा माणूस दिसला. Folding खुर्चीवर बसला होता. थकलेला चेहरा, पिकलेले केस, धीमेपणानं पुढ्यातल्या उलट्या टोपीतली नाणी गोळा करत होता. माझी नजर आपसूक शेजारच्या वाद्यांवर गेली. दोन saxophones होते. मी जरा वेळ रेंगाळले. पण म्हातारबाबांचा lunchtime झाला होता बहुतेक. ते काही वादन पुन्हा सुरू करेनात. आधी जरा हळहळायला झालं. पण street music म्हटलं की हे देखील आलंच. वाद्यांच्या लकेरी अचानक कानावर पडण्यातली मजा जशी आहे, तशीच ही हळहळ. आम्ही पुढे सरकलो. पुढचा तासभर तो grand चौक बघण्यात कसा गेला कळलं नाही. २ वाजून गेले होते. आता गारठा चांगलाच वाढला होता. आलो त्याच्या विरुद्ध
Post a Comment
Read more

पुस्तक परिचय : Sharp Objects (Gillian Flynn)

Image
  अमेरिकेतल्या एका लहानशा गावात एका लहान मुलीचा मृत्यू झालेला असतो. आणि वर्षभराने आणखी एक मुलगी नाहीशी झालेली असते. शिकागोतल्या एका जेमतेम चालणार्‍या वृत्तपत्राच्या संपादकाला त्यात काहीतरी कनेक्शन असावं असं वाटतं. ती स्टोरी खणून काढली तर आपल्या पेपरला फायदा होईल असा त्याचा होरा असतो. तिथे नोकरी करणारी एक पत्रकार मुलगी (कॅमील) मूळची त्याच गावची असते. तो तिलाच त्या कामगिरीवर पाठवतो. तिने १५-१६ वर्षांपूर्वीच ते गाव सोडलेलं असतं. गावात तिची आई, सावत्र बाप आणि सावत्र बहीण राहत असतात. तिची गावाशी, घराशी फारशी अ‍ॅटॅचमेंट नसते. ती जरा नाखुषीनेच तिथे जाते. पुढे त्या दुसर्‍या मुलीचाही मृत्यू झाल्याचं निष्पन्न होतं. दोघींच्या मृत्यूत काही ना काही कनेक्शन असणारच, याची खात्री पटते. स्थानिक पोलीस तपास करत असतात. एफ.बी.आय.ही येतात. कॅमील शिकागो पेपरला काही ना काही पाठवायलाच हवं म्हणून आपल्या पद्धतीने 'स्टोर्‍या' शोधत असते. त्यातून एकेक गोष्टी उघड व्हायला लागतात. त्या मुलींचा खून झालेला असतो. पोलीस आणि कॅमील आपापल्या पद्धतीने खुन्यापर्यंत पोचतात. त्यातला पोलीस तपास पुस्तकात येत
Post a Comment
Read more

पुस्तक परिचय : मध्यरात्रीनंतरचे तास (तमिळ लेखिका – सलमा, अनुवाद – सोनाली नवांगुळ)

Image
पुस्तकाबद्दल लिहिण्यापूर्वी सलमा यांच्याबद्दल थोडंसं. (कारण त्यामुळेच मुळात मी हे पुस्तक वाचायचं ठरवलं.) सलमा हे त्यांचं टोपणनाव आहे. तामिळनाडूतल्या ग्रामीण भागात एका कर्मठ मुसलमान कुटुंबात त्या वाढल्या. त्यांच्या घरात मुलगी वयात आली की घरातल्या पुरुषांशिवाय इतर कुणाचीही तिच्यावर नजर पडू नये म्हणून तिचं घराबाहेर पडणं बंद केलं जात असे. अगदी तिचं शाळाशिक्षणही अर्धवट बंद होत असे. तिचं लग्न झालं की मगच तिची त्यातून सुटका होत असे. सलमा यांच्यावरही ती वेळ आलीच. त्यांनी विरोध करून पाहिला. पण उपयोग झाला नाही. पुढे ८-९ वर्षं त्यांनी अशी घराच्या चार भिंतींत काढली. त्यांना लहानपणापासून वाचन, कविता यांची आवड होती. त्यांनी मिळेल त्या कागदावर, जमेल तशा कविता करायला सुरुवात केली. ते कागद घरच्या मोठ्यांच्या दृष्टीस पडू नयेत म्हणून त्या कागदांच्या बारीक घड्या घालून लपवून ठेवत असत. काही काळाने त्यांच्या आईला हे समजलं. आईनं या बाबतीत मुलीच्या मागे उभं राहण्याचं ठरवलं आणि लपूनछपून ते कागद कुणा ओळखीच्यांकडे सोपवले. त्यांनी आणखी कुणा जाणकाराला ते दाखवले. त्या कविता पठडीबाहेरच्या, वेगळ्या असल्याचं त्यांच
Post a Comment
Read more

पुस्तक परिचय : क्लोज एन्‌काउंटर्स (पुरुषोत्तम बेर्डे)

Image
पुस्तक आणि लेखकाच्या नावाची जोडी एकत्र पाहिली, तर वाटतं की नाट्य-चित्रसृष्टीतल्या काही व्यक्ती-वल्लींबद्दल किंवा अनुभवांबद्दल लेखन असेल. पण पुस्तकाचं मुखपृष्ठ काही वेगळंच सांगतं... याच क्रमाने विचार करत मी हे पुस्तक उचललं. लेखक लहानपणी कामाठीपुर्‍यात राहत होता. त्या काळातल्या या आठवणी, व्यक्तिचित्रं, अनुभव आहेत. एकूण २४ लेख आहेत. काही लहान, काही मोठे. त्यातली ७० आणि ८० च्या दशकातली कष्टकरी, बकाल, हलाखीची मुंबई फार रंजक आणि भेदक दोन्ही आहे. कामाठीपुर्‍यातल्या १६ गल्ल्या, तिथे राहणारे भाजीवाले, छोटे भंगार व्यापारी, छोटी-मोठी दुकानं नाहीतर हॉटेलं चालवणारे व्यावसायिक, या सार्‍यांचं आपांपसांतलं नातं, शेजारधर्म, हेवेदावे, चढाओढ, खुन्नस, काळा बाजार, हिंसाचार, हिंदु-मुसलमान तेढ... त्यांतलंच शाळकरी मुलांचं आपलं विश्व, मैत्री, आसपासचं मोठ्यांचं जग समजून घेण्याचे त्यांचे प्रयत्न... हिंदी सिनेमे, गल्ली क्रिकेट, स्थानिक राजकारण... खास बंबैय्या हिंदी-मराठी बोली... मुंबई शहराचा एक लहानसा काळ-तुकडाच पुस्तकातून समोर येतो, आणि तो पुढे पुढे वाचत रहायला आपल्याला उद्द्युक्त करतो. कामाठीपुरा या उल्लेखाने
Post a Comment
Read more

पुस्तक परिचय : Breaking Through (Isher Judge Ahluwalia)

Image
  इशर जज अहलुवालिया या अर्थशास्त्रज्ञ विदुषीचं हे memoir आहे. लहानसं पुस्तक आहे, आणि ते जबरदस्त आहे!   कोलकातात पारंपरिक पंजाबी कुटुंबात वाढलेली इशर, ११ भावंडांमधली एक. तिला शिक्षणाची आस होती. घरात मुलींच्या शिक्षणासाठी खूप काही पोषक वातावरण नव्हतं. घरातल्या मोठ्यांनी जरासं नाखुषीनेच तिच्या उच्चशिक्षणाला परवानगी दिली. कलकत्ता प्रेसिडेन्सी कॉलेज, दिल्ली स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स आणि तिथून थेट अमेरिकेत एम.आय.टी. अशी तिची गाडी सुसाट निघाली. इकॉनॉमिक पॉलिसी रिसर्च - हे तिचं क्षेत्र होतं. पुढे आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीत नोकरी, पीएचडी, मॉन्टेक सिंग अहलुवालियांशी ओळख, मैत्री, लग्न, संसार, कामानिमित्त अमेरिकेतल्या आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावरच्या उच्च अर्थशास्त्री वर्तुळात त्यांचा समावेश होता. अमेरिकेत १० वर्षं लखलखीत करिअर घडवून दोघं आणि त्यांची दोन मुलं भारतात परतले. इथल्या अर्थशास्त्र क्षेत्रातही दोघांच्या नावांचा एव्हाना दबदबा निर्माण झालेला होता. इशरनी आपलं पॉलिसी रिसर्चचं काम पुढे सुरू केलं. त्या रिसर्चवर आधारित काही पुस्तकं लिहिली. अमेरिकेत असतानाच मनमोहन सिंग यांच्याशी दोघांची ओळख
Post a Comment
Read more

पुस्तक परिचय : विश्वामित्र सिण्ड्रोम (पंकज भोसले)

Image
विश्वामित्र सिण्ड्रोम (पंकज भोसले) ९० च्या दशकाच्या सुरुवातीला जागतिकीकरणानंतर आपल्याकडच्या शहरी भागांमध्ये झपाट्यानं बदल व्हायला लागले. नवनवी टीव्ही चॅनल्स, इंटरनेट कॅफे यांच्यामार्फत आधी कधीही न पाहिलेलं एक जग लोकांच्या घरात पोहोचलं. एम-टीव्ही, चॅनल-व्ही यांचाही यात मोठा हात होता. परदेशी पॉप गायकगायिका, त्यांचे म्युझिक व्हिडिओज, त्यातली फॅशन या सगळ्याचं विशेषतः तरुणांना वेड लागलं. पुढे अनेक घरांमध्ये PC दिसायला लागले. वॉकमन्स, मोबाइल फोन्स, CDs ची देवाणघेवाण हे पाठोपाठ होतंच. त्यातूनच पॉर्नोग्राफी बघण्याच्या व्यसनाने शिरकाव केला.  ‘विश्वामित्र सिण्ड्रोम’ पुस्तकात हा सगळा काळ येतो. त्यातही केंद्रस्थानी हे पॉर्न बघण्याचं व्यसन आहे. त्याला केंद्रस्थानी ठेवण्याचा आपला उद्देश लेखकानं प्रस्तावनेत स्पष्ट केला आहे. ठाण्यातल्या मध्यमवर्गीय वस्ती असलेल्या एका आळीत घडणारी ही कथानकं आहेत. पहिल्या एक-दोन कथांमध्ये त्या आळीचा tone प्रस्थापित होतो. लेखकानं स्वतः ते जग तेव्हा पाहिलेलं आहे. तिथल्या तरुणाईचा तो सुद्धा एक भाग होता. त्या प्रवाहात ओढला जातानाच अनेक बारीकसारीक गोष्टी त्याच्या मनात नकळ
Post a Comment
Read more