इंद्रधनुष्य

Posts

पुस्तक परिचय : Educated (Tara Westover)

February 11, 2024

अमेरिकेतल्या Idaho राज्यात राहणारं एक कुटुंब. नवरा-बायको आणि ७-८ मुलं. नवरा-बायको कट्टर Mormon पंथीय. या पंथाच्या लोकांचा आधुनिक जगावर, वैज्ञानिक प्रगतीवर अजिबात विश्वास नसतो. आधुनिक शिक्षण, वैद्यकीय उपचार इ. गोष्टी म्हणजे सैतानाशी सामना. त्यापासून दूर राहायचं. आयुष्यात येणारं प्रत्येक संकट देवाने परीक्षा घेण्यासाठी धाडलं असल्याप्रमाणे सहन करायचं. त्यातून जमेल तसं तरुन जगणं पुढे सुरू ठेवायचं. ही यांची रीत. हे कुटुंबही तसंच. वडिलांचा भंगार व्यवसाय. सगळी मुलं तिथे पडेल ते अंगमेहनतीचं काम करण्यात तरबेज असतात. पण एकूण जीवनशैली पुरती रासवट. टॅरासुद्धा १५ वर्षांची होईपर्यंत असंच रासवट जगत होती. पण तिला हळूहळू बाहेरच्या जगाचं वारं लागायला लागलंच. आपलं विनाशिक्षित असणं तिला जाणवायला लागलं. यातून बाहेर पडण्याची गरज भासायला लागली. तो निर्णय तिच्यासाठी खूप अवघड होता. बाहेर पडायचं तर कसं, याचा शोध तिचा तिलाच घ्यायचा होता. मोठा सामाजिक, आंतरिक, तात्विक झगडा होता तो तिच्यासाठी. पण तिने एक-एक पाऊल टाकायला सुरुवात केली. आणि आयुष्याची पहिली १५ वर्षं शाळेचं तोंडही न पाहिलेली ही मुलगी पुढच

अस्तब्धतेचे स्तब्ध क्षण

November 23, 2023

स्टॉकहोममधल्या आमच्या भटकंतीचा तो दुसरा दिवस होता. स्टॉकहोम, स्वीडनची राजधानी. सर्वच युरोपियन राजधान्यांच्या शहरांमध्ये इतकं काही बघण्यासारखं असतं की एक वारी कमीच पडते. त्यात कला, स्थापत्यशास्त्र, इतिहास, म्युझियम्स सगळ्यांतच रस असेल तर आणखीच धांदल उडू शकते. तुम्हाला केवळ भोज्यांना शिवायचं आहे, की निवांत आरामात फिरत एक-एक गोष्टी पहायच्या आहेत यावरही बरंच अवलंबून असतं. ज्याचा त्याचा आपापला पर्यटकी choice. आम्हाला निवांत फिरायचं होतं. अमुक इतक्या गोष्टी बघायच्याच आहेत असा आमचा आग्रह नव्हता. एखादं म्युझियम आवडलं तर तिथेच ३-४ तास घालवण्याची आमची तयारी होती. अचानक दिसलेली एखादी बाग छान वाटली तर अर्धा दिवस तिथेच घालवायलाही आमची हरकत नव्हती. स्टॉकहोममध्ये पाय ठेवल्यापासूनच तिथल्या भुयारी रेल्वे नेटवर्कच्या प्रेमात पडलो होतो. त्यामुळे ठिकाण कोणतंही असो, तिथे जाण्यासाठी भुयारी रेल्वे घ्यायचीच हे पक्कं होतं. तर त्यादिवशी तसंच मुक्कामाच्या ठिकाणापासून दोन ठिकाणी ट्रेन्स बदलून मध्य स्टॉकहोममध्ये अवतरलो. जमिनीखाली ४-५ मजल्यांवर शांतपणे इकडे-तिकडे धावणार्‍या state of the art trains, स्टॉकहोमच्य

पुस्तक परिचय : काळे करडे स्ट्रोक्स (प्रणव सखदेव)

September 12, 2023

गेल्या वर्षी युवा साहित्य अकादमी पुरस्कार मिळालेलं पुस्तक . डिग्री कॉलेज शिक्षणाच्या वयोगटातल्या मुंबईतल्या मराठी मुला - मुलींच्या आयुष्यावर बेतलेली कादंबरी आहे . त्यांची आपसांतली मैत्री जुळणे , टिकणे , मोडणे . एकमेकांशी शेअरिंग . प्रेमप्रकरणं , सेक्सचा अनुभव . हे सगळं तर आहेच . त्यापलिकडेही व्यक्ती म्हणून त्यांची अन्डर कन्स्ट्रक्शन असणारी जडणघडण , त्यांच्यातली ऊर्जा , हे सगळंही आहे . मुद्दाम सांगण्याचा आव न आणता कथानकात या गोष्टी सहज येत जातात . वातावरणनिर्मिती छान आहे . पुस्तकाची भाषा , पात्रांच्या तोंडचे संवादही अगदी सहज , सोपे आहेत . द यंग अ‍ॅण्ड द रेस्टलेस अशी एक प्रचिती येते . कथानकाचा नायक फ्लॅशबॅकमध्ये गोष्ट सांगतो . म्हणजे वर्तमानकाळात तो चाळीशीला पोचलेला वगैरे नाही . कॉलेजविश्वातून बाहेर पडून त्याला काहीच वर्षं झाली आहेत . ही सिच्युएशन मला आवडली , त्यामुळे जे घडून गेलं त्याबद्दल सांगताना वेगळा दृष्टीकोन बघायला मिळाला . ( या टाइपच्या पुस्तकांच्या नरेशनच्या दृष्टीने ) कॉलेजजीवनाचा अ

पुस्तक परिचय : Prisoners of Geography (Tim Marshal)

July 04, 2023

रशियाने युक्रेनवर आक्रमण का केलं? अमेरिका हाच देश राजकीय, आर्थिक महासत्ता का बनला? आखाती देशांमध्ये सतत काही ना काही खदखदत का असतं? आफ्रिकेतले देश इतके गरीब का? चीनला दक्षिण अमेरिकेच्या आणि आफ्रिकेच्या भूभागात रस का आहे? असे एकगठ्ठा प्रश्न आपल्याला कधी पडत नाहीत. जागतिक राजकारण हा काही सर्वसामान्यांच्या आवाक्यातला विषय मानला जात नाही. त्यावर राजकारणी बोलतील, अभ्यासक बोलतील, तो आपला प्रांत नव्हे, असं म्हणून तो सोडून दिला जातो. Prisoners of Geography हे पुस्तक ही सोडून देण्याची मुभा आपल्यापासून हिरावून घेतं. आणि त्यात मजा आहे. एका वाक्यात या पुस्तकाचा गोषवारा सांगायचा, तर जगाच्या राजकारणात जे काही घडत आलेलं आहे, त्यामागे त्या-त्या देशांचं भौगोलिक स्थान, त्यांच्या आसपासची भौगोलिक परिस्थिती याच गोष्टी कारणीभूत आहेत, असं या पुस्तकात म्हटलेलं आहे. आणि हे इतक्या साध्या-सोप्या भाषेत सांगितलं आहे, की वाचताना आपण त्यात नकळत रमत जातो. पुस्तकात १० विभाग/प्रकरणं आहेत- रशिया, चीन, अमेरिका, पश्चिम युरोप, आफ्रिका, मध्य-पूर्व आशिया, भारत-पाकिस्तान, कोरिया-जपान, लॅटिन अमेरिका, आर्क्टिक प्र

पुस्तक परिचय : The Far Field (Madhuri Vijay)

April 04, 2023

बंगलोरमध्ये राहणारी तरुण नायिका. दक्षिण भारतीय. तिचं कुटुंब आधुनिक विचारांचं आहे. कुटुंब म्हणजे आता फक्त वडील. आईने सहा वर्षांपूर्वी आत्महत्या केलेली. आई मानसिक रुग्ण असते. त्यापायी अधूनमधून तिचं वागणं कधी अति मनस्वी, तर कधी पार तर्‍हेवाईक होत असतं. एरवी हे इतर चारचौघांसारखंच कुटुंब. सुट्ट्यांमध्ये ट्रिपला जाणारं, घरी पार्ट्या आयोजित करणारं, मित्रमंडळींना जेवायला बोलावणारं. सगळ्यात आईचाच पुढाकार. पण या पार्ट्या, ट्रिप्स सुरळीतपणे पूर्ण होतीलच याची शाश्वती नाही, त्याला कारणही आईचा आजार. वडील आणि मुलीला त्याची कल्पना असते. दोघं शक्यतो आईला सांभाळून घेण्याचा प्रयत्न करत असतात. मात्र, आईचा आजार आणि त्यांची कौटुंबिक वीण हे कादंबरीचं मुख्य कथानक नाही. या गोष्टी नायिकेच्या बालपणीच्या फ्लॅशबॅकमधून आपल्याला समजतात. मुख्य कथानक आहे ते Far Field, म्हणजे काश्मिर खोर्‍यातलं. नायिकेच्या लहानपणी त्यांच्या घरी एकदा काश्मिरी गालिचे, हस्तकला वस्तू वगैरे विकणारा एक विक्रेता येतो- बशीर अहमद. आईची बशीरशी ओळख वाढते. दुपारच्या वेळी तो दारावर आला की आई त्याला घरात घ्यायला लागते. त्याच्याशी ता

प्रागची जादू, स्ट्रीट म्युझिक वगैरे

December 28, 2022

प्रागमधला तिसरा दिवस. सकाळपासून म्हटलं तर randomly भटकत होतो. Letna Park च्या टेकडीवरून खाली उतरलो, समोर आलेला नदीपूल पार केला आणि Old Town Square ची दिशा धरली. या चौकाला ५००-६०० वर्षांचा इतिहास आहे. त्या काळाच्या मानानं हा चौक GRAND आहे. चौकाच्या भोवती अनेक बारीकसारीक रस्ते, चिंचोळ्या गल्ल्या आहेत. अशाच एका उपरस्त्यावरून आम्ही चौकाच्या तोंडाशी पोचलो. भरपूर गर्दी, वर्दळ, गजबज होती. अचानक उजव्या हाताला रस्त्याच्या कडेला एक वादक वाटणारा माणूस दिसला. Folding खुर्चीवर बसला होता. थकलेला चेहरा, पिकलेले केस, धीमेपणानं पुढ्यातल्या उलट्या टोपीतली नाणी गोळा करत होता. माझी नजर आपसूक शेजारच्या वाद्यांवर गेली. दोन saxophones होते. मी जरा वेळ रेंगाळले. पण म्हातारबाबांचा lunchtime झाला होता बहुतेक. ते काही वादन पुन्हा सुरू करेनात. आधी जरा हळहळायला झालं. पण street music म्हटलं की हे देखील आलंच. वाद्यांच्या लकेरी अचानक कानावर पडण्यातली मजा जशी आहे, तशीच ही हळहळ. आम्ही पुढे सरकलो. पुढचा तासभर तो grand चौक बघण्यात कसा गेला कळलं नाही. २ वाजून गेले होते. आता गारठा चांगलाच वाढला होता. आलो त्याच्या विरुद्ध

Search This Blog