इंद्रधनुष्य

मुंबईचे सुपर-कॉप राकेश मारिया यांनी आपल्या ३०+ वर्षांच्या पोलीस सेवेतले अनुभव, आठवणी लिहिल्या आहेत. सुरुवातीचं अकोला पोस्टिंग आणि नंतर एकदा रायगड जिल्ह्यातलं अल्प काळाचं पोस्टिंग वगळता त्यांनी कायम मुंबईत काम केलं. आणि त्यातही क्राइम डिटेक्शन हे त्यांचं आवडतं फील्ड होतं. १९९३ सालच्या मुंबई बाँबस्फोट तपासामुळे ते प्रकाशात आले. तेव्हाचं सगळं वर्णन, तपासाची माहिती, संजय दत्तला त्यांनी अटक केलं त्या आठवणी वाचायला इंटरेस्टिंग आहेत. तेव्हा मी या बातम्या बर्‍यापैकी फॉलो करायचे. ते सगळं पुन्हा आठवलं. नंतरही मुंबईतले काही स्थानिक गुन्हे, गाजलेल्या केसेस, काही गुन्हेगारांचा इतर राज्यांमध्ये काढलेला थरारक माग, नेपाळ बॉर्डरपर्यंतच्या मोहिमा मुंबईत बसून मॉनिटर करणे, हे सगळं पण भारी आहे. त्यातलं पोलिसी जार्गन (उदा. क्लीन पिक-अप) वगैरेमुळे थ्रिलर सिनेमे पाहत असल्यासारखं वाटतं. प्रत्येक मोहिमेतले त्यांचे ज्युनिअर सहकारी, कुणाची काय खासीयत होती, क्राइम डिटेक्शनसाठी खबर्‍यांचं जाळं कसं महत्वाचं असतं, हे सगळं त्यांनी खूप छान लिहिलं आहे. (खबर्‍यांचं विस्तृत आणि बारकाईने रचलेलं जाळं यासाठी ...

 ‘मी पहिला तुर्की शब्द शिकलो तो म्हणजे ‘सू’... घशाला कोरड पडली होती, प्यायला पाणी हवं होतं... अरबी भाषेत पेय या अर्थी शराब असं म्हणतो आम्ही... पण तो शब्द ऐकून त्या तुर्की माणसाने दारू आणून दिली... मी खाणाखुणा करून कसंबसं शेवटी तुर्की भाषेतलं सू म्हणजे पाणी मिळवलं’... सिरियातून पळावं लागलेल्या अलाचा तुर्की भाषेशी झालेला हा पहिला सामना. आज चार-पाच वर्षं उलटून गेली. अला तीच तुर्की भाषा आता व्यवस्थित बोलतो. इस्तंबूलमध्ये, म्हणजे तुर्की राजधानीतच राहतो. तिथे एका एन.जी.ओ.मार्फत तिथल्या सिरियन निर्वासित मुलांना कॉम्प्युटर शिकवतो. अरेबिक भाषेचे ऑनलाइन कोर्सही घेतो. तो कोणत्या परिस्थितीत मायदेशातून बाहेर पडला, त्यापूर्वी तो आणि त्याच्यासारख्या इतर अनेकांवर तिथे काय काय परिस्थिती ओढवली, हे तो विसरलेला नाही. मात्र भूतकाळाला कवटाळून न बसता तो आता पुढे निघाला आहे. आपली सिरियन मुळं न विसरता तो तुर्की जीवनाला, तुर्की समाजाला आपलंसं करण्याच्या प्रयत्नात आहे. काही अंशी यशस्वीही झाला आहे. निर्वासितांच्या पुनर्वसनात भाषाशिक्षण किती महत्वाचं असतं हे अलाच्या उदाहरणावरून अधोरेखित होतं. नि...